Türk Kozmogoni ve Mitolojisinde Kuşlar
Her millet evrendeki varoluşunu, çevresindeki canlıları ve kâinatın oluşumunu sorgulamış ve bir sonuca ulaşmayı kendisinde zorunluluk addetmiştir. Bu zorunluluk içinde varlığını bir kaynağa dayandırma kaygısı taşıyan milletler, belli görüş ve inançlara bağlanmıştır.
İlk çağlarda soyut düşünme seviyesi zayıf olan insanlar, soyut kavramları somut bir şekle büründürüp yansıtma ihtiyacı hissetmiş; bu yüzden kendisi dışındaki her canlının da bedeninden ayrı bir ruhu olduğunu somut bir biçimde düşünmüştür. Bu düşünceyle anlamlandırılan varlıkların kutsallığı ilkel insanın inanç sistemini meydana getirmiştir. Tabiat karşısındaki acizliğini fark eden insanoğlu, evrendeki varlığını açıklama ihtiyacıyla, kendi hayal dünyasında sebep sonuç ilişkisi içerisinde hikâyeler üretirken, diğer yandan da anlam veremediği doğa olayları karşısında kendini koruma ve savunma ihtiyacıyla birtakım güçlere sığınma gereği duymuştur (Sever, 1999).
Birçok millet ve topluluk gibi Türkler de gökyüzünü ve doğayı inceleyerek bulundukları çevreyi ve evreni anlamaya, anlamlandırmaya çalışmışlardır. Bu sürede gerek doğal felaketlerden gerekse vahşi hayvanlardan korunmak için onları yakından incelemiş ve onlarla mücadele etmenin yollarını aramışlardır. Bu hayvanların tüylerini, kemiklerini üzerlerinde taşıyarak ve evlerinin belirli bir köşesine bu parçaları asarak o hayvanın gücünü ve özelliklerini taşıyacaklarına ve onların kendilerini koruyacaklarına inandıkları için hayvanları taklit etmişlerdir (Yücel, Yozgat, 2018).
Türk mitolojik inanç ve düşünce sisteminde hayvanların kutsal bir ata ve tanrı olarak görüldüğü düşünüldüğünde bu bağlamda kuşların önemli bir işlevi vardır. Kuşlar kimi zaman tanrı ile insan arasında bir iletişim vasıtası, kimi zamanda göklerin ve ruhsal unsurların bir sembolü olarak kullanılmıştır.
Türklerin inanç ve düşünce sistemi mitolojik olarak incelendiğinde, “kuşlar genel olarak, göklerin, ruhsal yükselmenin, yüksek şuur hallerine geçişi, ortamdaki yükselişi, dünyasallıktan uzaklaşmanın, hafifliğin, semaviliğin, ruhların, ruhsal unsurların, ruhsal tesirlerin, sezgi ve ilhamın, reankarnasyonun, ruhun ebediliğinin, Gök ile Yer arasındaki irtibat ve aracılığın sembolleri olarak da kullanılmıştır.” (Salt, 2006: 228).
Her gününüz aydın olsun…
(Devam edecek…)
Kaynaklar
Salt, A. (2006). Neo-spiritüalist Yaklaşımlarla Ezoterik Bilgilerin Işığında Semboller. İstanbul: Ruh ve Madde Yayıncılık ve Sağlık Hizmetleri A. Ş.
Yücel, A. ve Yozgat, S. (2018). Türk Mitolojisindeki Kuş Sembollerinin Günümüz Logo Tasarımlarına Yansıması. Turkish Studies Social Sciences, (13), 1477-1493.
Sever. M. (1999). Türk Mitolojisinde Kuşlar. Milli Folklor Dergisi, (42), 83-88.
