KOOPERATİFÇİLİK GÜNÜ NE ZAMAN? Kooperatifçilik bir bilinçtir, dayanışmanın en örgütlü hâlidir. 5 Temmuz Dünya Kooperatifçilik Gününüz kutlu olsun. Ticaret Bakanlığı, kooperatifleri şöyle tanımlar: Kooperatifler, ortak ekonomik, sosyal ve kültürel ihtiyaçları karşılamak amacıyla gönüllü olarak bir araya gelen bireylerin, ortaklaşa sahip oldukları ve demokratik biçimde yönettikleri özerk yapılardır. Dünyada Kooperatifçilik Hareketi Modern anlamda ilk kooperatif, 21 Aralık 1844’te İngiltere’nin Manchester kentinde 28 dokuma işçisi tarafından, kişi başı 1’er sterlin sermaye ile kurulan Rochdale Haksever Öncüleri Kooperatifidir. 1895 yılında ise Londra’da, dünya çapındaki kooperatifleri bir araya getirmek amacıyla Uluslararası Kooperatifler Birliği (ICA) kurulmuştur. Türkiye’den bu birliğe; 1969’da Türk Kooperatif Kurumu, 1987’de Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği, 2000’de Türkiye Milli Kooperatifler Birliği, 2014’te Ormancılık Kooperatifleri Merkez Birliği katılmıştır.                 Osmanlı'dan Cumhuriyet’e Kooperatifçilik Kooperatifçilik düşüncesi Osmanlı’da ilk kez, 1863 yılında Niş Valiliği görevinde bulunan Mithat Paşa tarafından Pirot (Şehir köylü) kasabasında imece usulünden faydalanarak esnafların gelirinin bir sandıkta toplanması ile oluşturulan Memleket sandıklarının kurulması ile hayata geçirilmiştir.1867 yılında Memleket sandıkları Nizamnamesi çıkarılarak bu sandıklar çoğalmıştır. İlerleyen zamanlarda aksamalar olması üzerine1883 de Menafi Sandıkları kurulmuş ve Menafi Sandıkları ihtiyacı karşılayamaz olunca 1888 tarihinde Ziraat Bankası kurulmuştu. İlk Tüketim Kooperatifi İstanbul Fatih’te kurulmuş, ilk Zirai Satış Kooperatifi Aydın İncir Müstahsilleri ortaklığı kurulmuş. Cumhuriyet öncesinde, 1923 yılında “İstihsal Alım ve Satım Ortaklık Kooperatifleri Nizamnamesi” çıkarılmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra ise 21 Nisan 1924’te “İtibarı Zirai Birlikler Kanunu” yürürlüğe girmiştir. Kurulan ilk Kooperatifler: 1924’de kurulan Ödemiş Tütüncüler Alım Satım Kooperatifi, 1925’de Ankara Memurlar İstihlak Kooperatifi, 1927’de Tire Çiftçiler Kooperatifidir. 20 Mayıs 1931 de İstanbul’da Türk Kooperatifçilik cemiyeti kurulmuştur. 1935 yılında 2836 Sayılı, Tarım Kredi Kooperatifleri Kanunu çıkartılmış. Bu kanuna istinaden, Tekir Çiftliği ve civar köylerden 36 çiftçinin 30 Haziran 1936 yılında Ziraat Bankasına verdiği dilekçe ye istinaden Atatürk’ün 1. Sırada ortağı olduğu Tekir Çiftliği Tarım Kredi Kooperatifi kurulmuştur. 30 Aralık 1991 yılında Türkiye Kooperatifler Birliği kurulmuştur. Kooperatifçilik Günü Ne Zaman Kutlanır? İlk Türk Kooperatifçilik Kongresi 21-25 Aralık 1944’te Ankara’da, devamında 3 sene ara ile 1987 yılına kadar 21 Aralık tarihini içine alan günlerde, daha sonraki yıllarda farklı tarihlerde toplanmıştır. 1895 yılında kurulan Uluslararası Kooperatif Birliği 1923 yılında 21 Aralık Tarihini Kooperatif Günü olarak kutlamaya başlamış. 1992 yılında aldığı bir kararla, 1995 yılından itibaren Temmuz ayının ilk Cumartesi günü Dünyanın her yerinde kooperatif günü olarak kutlanması kararlaştırılmış. Bizde de kooperatif günü 21-25 Aralık 1844 yılında kurulan Rochdale Haksever Öncüleri isimli kooperatifini 100. Yılında 21 Aralık 1944 tarihinde ilki yapılan Kooperatifçilik kongresiyle birlikte 1944 yılından itibaren 21 Aralıkta kutlanmaya başlandı diyebiliriz.   1975 yılında yapılan Türk Kooperatifçilik Cemiyeti’nin Genel Kurul toplantısında hemşehrimiz Veteriner Hekim ve Kooperatifçi Süleyman Kara ve arkadaşları tarafından verilen bir önerge üzerine Tekir Çiftliği Tarım Kredi Kooperatifinin kuruluş tarihi olan 30 Haziran’ın Kooperatifçilik haftası olarak kutlanması sağlanmış. Ankara’da 1975 tarihinde, Silifke’de de 1976 yılından kutlanmaya başlanmıştır. Bu haftaya Kooperatifçilik bayramı da diyebiliriz. Bir müddet zaman sonra bu hafta kutlanmaz oldu Türkiye’de Uluslararası kooperatif günü resmi olarak il defa Temmuz yının ilk cumartesi günü kutlaması, 6 Temmuz 2013 tarihinde yapılmıştır.. Temmuz ayında kutlandığına dair bilgiye ilk defa Ticaret bakanı Hayati Yazıcı’nın 5 Temmuz 2013 tarihli kooperatig günü kutlama mesajında rastlıyoruz  Uluslararası Kooperatif Birliğinin 1995 tarihinde aldığı karara istinaden Temmuz ayında kutlanmamasının ve 30 Haziranda kutlanmamasının sebebi o tarihlerde çiftçinin işinin başından aşkın olması olabilir. 2024 yılı 21 Aralık tarihinde de bazı kurum ve kuruluşların kooperatif günü kutlama mesajı yayınladığını görüyoruz.   Sonuç Yerine Kooperatifçilik Günü’nün tam olarak hangi tarihte kutlanacağı elbette önemlidir; ancak asıl mesele, bu topraklarda Mustafa Kemal Atatürk’ün öncülüğünde kurulan kooperatifçilik ruhunu yaşatmak ve gündemde tutabilmektir. Kooperatifçilik, yalnızca bir ekonomik model değil, aynı zamanda bir toplumsal dayanışma biçimidir. Bugün kutlama tarihi tartışmalarından ziyade, bu dayanışma modelini ne kadar içselleştirdiğimiz ve hayata geçirdiğimiz sorgulanmalıdır. KAYNAK: Ticaret.gov.tr/kooperatifçilik. Karınca Dergisi Sayı-120-126-500