BAŞKENT’TEN SELAM   GAYRİMÜSLİM TÜRKLER Yeryüzünde nerede insan yaşıyorsa orada Türk vardır. Türkler, büyük ölçüde müslümandırlar ama başka dinlere mensup olanlar da bulunmaktadır.   Sibirya Türkleri, Çuvaş, Gagauz Türkleri Hristiyan, Hazar Türklerinin devamı olan Karay (Karaim)’lar yahudiliğe yakın ama Talmud’u reddeden bir din anlayışına sahiptirler. Fakat Kırım’da yaşamakta olan Kırımçak Türkleri ise bütünüyle yahudi dinini benimsemişlerdir. Bir de Budist Türkler vardır ki, bunlar da Çin Halk Cumhuriyeti’nin Kansu Eyaletinde varlıklarını sürdürmektedirler. Bunlara biz “Sarı Uygur” diyoruz; Çinliler ise “Yugur-Yügur”diyorlar. Sibirya’da yaşayan bazı Türkler de Şamanist’tirler. ÇUVAŞLAR Çuvaş Türkleri, Orta Volga Bölgesi’nin en eski halkıdır. Bu Türk boyunun, Bulgar Türkleri’nin devamı olduğu hususunda tarihçiler görüş birliğine varmışlardır. Bilindiği gibi Bulgar Türkleri’nin büyük bir kısmı 7-8.Yüzyıllarda Balkanlar’a gelmişler, buradaki Slavlarla birleşerek, bugünkü Bulgar Devletini kurmuşlardır. Bir kısmı ise, Volga Nehri kıyılarında Srednee Povolye (Vatan Atal) bölgesine yerleşmişlerdir. İşte bunlar, bugünkü Çuvaş Türkleri’nin etnik temelini oluşturmuşlardır. Hatta Kazan Türkleri olarak bilinen Tataristan’da yaşayan Tatar Türkleri de aynı boya mensupturlar. Kazan Türkleri’nin önemli bir kısmı müslüman olmasına rağmen, az  olsa da bir kısmı ortodoks dinini benimsemiştir. Biraz daha gerilere gidilecek olursa, daha 5-7.Yüzyıllarda Çuvaşlar’ın mensubu bulundukları Türk boyları, yani Bulgarlar ve Suvarlar, Kafkasya’nın kuzeyinde yarı göçebe, kabile hayatı yaşıyorlardı. Silifke Festivaline getirdiğimiz Çuvaş Folklor ekibiyle GAGAUZLAR Hristiyan-Ortodoks Türk topluluklarından birisi de Gagauzlar’dır. Gagauzlar’ın kökeni hakkında çeşitli görüşler ileriye sürülmüştür. Bunlardan birisi, Kuzeyden gelerek Basarabya’ya yerleşmiş oldukları ve Müslümanlıkla hiçbir zaman tanışmadıkları görüşüdür. Bir başka görüş ise, Selçuklu Sultanı 2.Keykavus’un, Bizans’a sığındıktan sonra, beraberindeki orduyla birlikte, topluca Hristiyanlığa geçmiş oldukları yönündedir. Bize göre durum biraz farklıdır. Kanaatimiz odur ki, Gagauzlar sadece Oğuzlar’dan müteşekkil değildir ve içlerinde Kıpçak soylu olanlar da vardır. Nitekim dil uzmanlarının yaptıkları çalışmalarla da görülmüştür ki, Gagauziye’nin köyleri arasında lehçe farklılıkları bulunmaktadır. Dolayısıyla Kıpçaklarla Oğuzlar, Gagauz Türk topluluğunu oluşturmuşlardır. Belki aralarına Keykavus’un Hristiyan olan askerleri de karışmış, böylelikle ilginç bir Türk boyu meydana gelmiştir. Bu Türk boyunun tarihi de henüz açıklığa kavuşmamıştır. Yıllar önce Silifke Festivaline Getirdiğimiz Gagauz Folklor Grubu KARAY TÜRKLERİ Karaylar, haklarında en az bilgi bulunan Türk topluluğudur. Pek çok kişi bunların Yahudi dinine mensup olduklarını zanneder. Ancak, Karaylar buna şiddetle karşı çıkmakta ve Talmud’u reddettiklerini belirterek, Karay Dininin kendine özgü özellikleri olduğunu söylemektedirler. Karaylar’ın, Hazar İmparatorluğu’nun bugünkü kalıntıları oldukları muhakkaktır. Hem tarafsız tarih bilginleri, hem de Karaylar bunun böyle olduğu hususunda hemfikirdirler. Hazar Devletinin 8.Yüzyılın sonlarında ortadan kalkmasını müteakip, 9.Yüzyılın başlarında bu devletin topraklarını Kumanlar işgal etmişlerdir. Özellikle Kırım, l4.Yüzyıla kadar Hazarya adıyla anılmış, Hazar Türkleri ise, öteki Türk toplulukları içerisinde eriyip gitmiştir. Kırım’daki bir Karay Kenesası önünde Karaylarla Kırım Karayları kendi aralarında örgütlenerek, bir dernek kurmuşlardır, İrili ufaklı yayınlarla seslerini duyurma becerisini de gösterebiliyorlar. Paris’te yaşayan bir Karay Türkü’nün sponsorluğu ile büyük bir de ansiklopedi yayımladılar. Litvanya Karayları da aynı doğrultuda çalışmalar yapıyorlar. Dinsel özgürlükleri var ve her iki ülkede de ibadetlerini yapabilecekleri kenesaları mevcut. Litvanya Karayları, Karay halk danslarını ve müziğini yaşatmak amacıyla ekip oluşturmuşlar. Biz Litvanya seyahatimizde bu ekibin gösterilerini izlemek imkanını bulmuştuk. KIRIMÇAKLAR Kırım’da yaşayan gayri Müslim Türk topluluklarından birisi de Kırımçaklar’dır. Bunların sayıları çok azdır. Zira büyük ölçüde İsrail’e göç etmişlerdir. Kalanlar ise örgütlenip bir dernek çatısı altında toplanmışlardır, Türkçeleri, Karaylar’ın kine nazaran daha anlaşılır biçimdedir. Ne var ki, ana dilde eğitim ve öğretim olmayışı nedeniyle yeni kuşaklar Türkçe öğrenebilme şansını elde edememektedir. Çin’de Sarı Uygur Restoranda yemekte SARI UYGURLAR Çin Halk Cumhuriyeti’ne bağlı ve bizim Doğu Türkistan olarak adlandırdığımız Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde resmi rakamlara göre 30 milyon ama gerçekte daha fazla sayıda Uygur Türkleri yaşamaktadır. Bunlar Müslümandırlar. Ama aynı kökten olup da İslamiyetle hiç tanışmamış ve Buda dinine mensup olan, bir de Yugur (Yügur)’lar bulunmaktadır. Türkiye’de bunlar Sarı Uygurlar olarak bilinmektedir. Ne yazık ki bunların sayılarını tespit edebilmek de mümkün değildir. Çünkü Çin’deki hakim zümre olan Han Milletinin de Budist olması, Sarı Uygurlar’ın din potası içerisinde erimelerine yol açmıştır. Çin’e yaptığım son seyahatte Sarı Uygurlar’la temas edebilme imkanını buldum. Bir Sarı Uygur lokantasında yemek yedik, folklorcu bir Sarı Uygur bilim adamıyla bilgi alış-verişinde bulunduk. Bunlarla ilgili getirdiğimiz üç kitabı ise, bugüne kadar tercüme ettirebilme imkanını maalesef bulamadık. SONUÇ OLARAK İliklerine kadar Türk olan gayri Müslim Türkler bizim kan kardeşlerimizdir. Bugün hemen her Türk’ün dilinde önemli bir deyim haline gelmiş olan “Türk’e Türk’ten başka kimseden hayır yok” sözünü unutmadan, soydaşlarımızla daha yakından ilgilenmek durumunda olmalıyız.